Мехриддин Өтегенов. Ұйықта, соғыс, ұйықта

Мехриддин Өтегенов – ақын. Түркістан облысы, Созақ ауданы, Қайнар ауылында дүниеге келген. Семей қаласындағы Ә.Бөкейханов атындағы университеттің түлегі. Өлеңдері көптеген республикалық басылымдар мен әдеби порталдарда жарыққа шығып тұрады. «Мен торғаймын» жыр жинағының авторы.

МЕН ТОРҒАЙМЫН

Мен торғаймын,
Қанатын суға малған, отқа малған.
Ұясы қырық бөлініп, жатта қалған.
Сайрағаным өзімнің үнім емес,
Кешегі халық әні жаттап алған.
Жанымды аясаңшы дірдектеген,
– Дүние, - дейсің бе іштей, – кім кетпеген.
Құдайдың жаратқаны екеуміз де,
Бізге һәм қарасаңшы құрметпенен.
Үсті-үстінен қайтара қырсық ұрды
тасқа соғып сындырдым тұмсығымды,
уыстай жан иесі саған келді,
сенен өзге ұғады кім сырымды?
Шырылдап айнала ұштым төбеңізде,
Мейіріңді төкпейсің неге бізге?
Қалтыратты қаңтардың сары аязы,
Қар астына көміліп өлеміз бе?
Мен торғаймын,
Қанатын суға малған, отқа малған,
Ұясы қырық бөлінген, жатта қалған.
Сайрағаным өзімнің үнім емес,
Кешегі халық әні жаттап алған

ТҮЙМЕДАҚ ЖҰЛЫНҒАН СӘТ

Сол кеште,
Сеніміңді ақтамағам,
Қойып кеткем белгісіз жаққа қадам.
Сұрағыңа бір жауап бере де алмай,
Өзімді өзім іштей отқа орағам,
Сол кештің,
Гүлі семді, сенім кетті,
Құлазып құздан құлап көңіл кетті,
Айырылу жарығым қандай ауыр,
Қайырымсыз қоспайды Өмір көпті.
Сол кеште,
Ерініңнен соңғы рет сүйіп қалғам,
Қалай кеттік сол кешті қиып, қарғам!
Шыңырауға тас байлап тастайды екен,
Шығармай арзуыңды биікке арман!
Сол кеште,
Тыным кетіп,
тіл байланып,
Бақытымыз кеткенді мұңға айналып,
Ұмытылып кеткенше еске түсіп,
Түн ұйқыңды Естелік ұрлайды анық.
Сол кеште,
Күлкің қалды, күлкің қалды...
Шындығым шат-шадыман шырқыңды алды,
Сағымға сіңіп кетіп сан қиялың,
Қанаты арманыңның қырқылған-ды!
Сол кештен соң,
жан құса ғып өткердің қанша түнді,
қайғы салып өткердің қанша күнді?
Сол кеште,
Көзіңдегі жасыңды сүрте алмағам,
Күйдіріп алам ба деп саусағымды!

МАХАББАТЫМ АЛҒАШҚЫ
(Абдулла Ориповтен тәржіме)

Кешкі ақшам уағында, ай бозарып батқанда,
Шолпан жұлдыз жымыңдап, түнек есік қаққанда,
Жаным мөлдір мұңға елтіп, аңсар шамын жаққанда,
Есіме алдым мен сені, махаббатым алғашқы.
Жасы болдым мұңлықтың махаббатым алғашқы.

Өтті жастық шаттықпен,басылмады құмарым.
Жақсылықпен жамандық арпалысар мына күн!
Мен ынтызар көңілмен алдыңызға құладым.
Бірақ сені ұмыттым махаббатым алғашқы.
Жүрегімді суыттым махаббатым алғашқы.

Дүние деген сенсеңіз, жанға жұмбақ сыр екен,
Кейде шексіз шұғыла, кейде түпсіз мұң екен,
Ал, адамдар мәңгілік махаббаттың құлы екен.
Не үшін бұрын білмедім махаббатым алғашқы.
Соңғы сәтте бүрледім махаббатым алғашқы.

Ең аяулы арманнан қолым үзіп қалғам жоқ,
Жұлдыз сынды жымиып, Ай секілді толғам жоқ.
Күзде ашылған гүл сынды, ерте гүлдеп солғам жоқ.
Сені еске алып жылаймын, махаббатым алғашқы.
Көзім жасын бұлаймын махаббатым алғашқы.

Өз жолынан адасқан – махаббатқа сүйенгей.
Мұңға терең батса адам – махаббатқа сүйенгей.
Дәрменсіз боп қалса адам – махаббатқа сүйенгей.
Ал, мен кімге сүйенем махаббатым алғашқы.
Ар отына күйер ем махаббатым алғашқы.

УКРАИНА БАЛАЛАРЫНЫҢ СӨЗІ

Құлақ түрдім тылсымға, жүректі кеп – Зымырандар дауысы
Тыныштықтың нәзік
пердесін жыртты,
арттырып қайғының жүгін…
жұдырықтай мына жүректер
Сағат тықылынан да
шошиды бүгін.

* * *
– От шашу, от шашу,
аспанда неге жарқырамайды моншақтар?..
– От шашу дегенім – қарудың дауысы екен,
біздің тыныштығымызға қарсы атқан.

* * *
– Анашым, біз қайдамыз?
– Тасасында оқ заулаған
қаланың…
– Анашым, әкем қайда?
– Туған жердің құшағында,
қарағым…

* * *
– Әкемнің ораламын деген
сөзі қалды,
Шешемнің ораламын деген
сөзі қалды.
Өздері қалды майданда…

* * *
– О, Жаратқан
Соғыс – қайғы,
бас сауғалау,
өлім құшу,
Құлазу.
Байрағымды
желбіретші құлатпай,
жасымды ішіп тұр әзір…

СОҒЫС номинализм

Құс:
Мен көктен қанатым
талып құламадым,
Құладым қанатым сынып.

Гүл:
Мен сұлулардың құшағына
бітпедім қабірге қойылдым суық.

Адам:
соғыс – бас әріптің ермегі.
жансыз жатқан дене көрдім,
қан көрдім,
маған –
өлім өзі келмеді,
мен өлімге өзім бардым,
жан бердім!

Табиғат:
құрсағымда бүлкілдейді
күрсіністер бөбегі…
бөбегімді жұбата алмай,
һәм өзім де жұбана алмай келемін.
– ұйықта, соғыс, ұйықта…

ТАБЫЛМАҚ

Қараша құс секілді, немесе мен секілді,
Егіліп зар жылайды көрсе кімді!
Қанаты қиылмаған, қырқылмаған,
Бірақ, бірақ бір дүние кем секілді...
Домбырам мойны сынған,
Күйі кеткен,
Жымиған боп жүремін жиі көппен.
Құшақтарға сия алмай көлеңкелі,
Сырттай берем адамдай сыйы кеткен.
Ынтығып мен отырам неге желге?
Мөлиген көздер қарар тереземнен.
Табанымның астына үңілемін.
Қабірімді табардай көне жерден!
Ашылмайтын есік пе, көңіл ме екен?
Жан баласын көргім жоқ менің бөтен!
Жалғыз түскен соқпағым түзу ме екен?
Жалғыз жету соңына жеңіл ме екен?
Білмедім,
Кеше менде едім ғой, ел баласы
Тым болмаса көзіме сен қарашы,
Дүние-ай,
көре алатын түкте жоқ қарашықта,
Өлетін болдым түбі мен де адасып.
Қараша мен секілді...

САҒЫНҒАН

Өз жағамды жалау қып жыртып бердім емес  пе?
Жағамменен жасыңды сүртіп бердім емес пе?

Өз отымды жалаң қолмен көсегенім болсын деп!
Маңдайымды жолыңа төсегенім болсын деп!
Жасағаным емес пе?

Үнім менің неліктен анамдікі секілді ?
Сөзім менің неліктен анамдікі секілді?

Сол көктемде қанатсыз, қара торғай мен едім?
Өзі жарым жанына, жара толған мен едім?

Сол көктемде үсік шалған алма ағашы мен едім,
Жалғыз қалған жалғанда жан баласы мен едім!

Аттандырып анамды қалып кеттім емес пе?
Көз жасы боп әкемнің тамып кеттім емес пе?

Алақаным ып-ыстық, анам өпкен емес пе?
Маңдайымда сары гүл, анам еккен емес пе?

Қара жерге қарғыс деп, тепкіледім емес пе?
Тас астына бастырған, ет-жүрегім емес пе?

Ақ шүберек қолымда, топырағы емес пе?
Емірене иіскеп отырамын емес пе?

Жан әпкеме «сен» десем, жылатқаным емес пе?
Анашыма ұқсатсам жұбатқаным емес пе?

Жүрегімді қолға алсам, шаршағаным емес пе?
Анашымды аяулы аңсағаным емес пе?

Ел сыртында азынақ,  боздап отқан мен емес?
Дүниені бесіктей қозғап отқан мен емес?

Бейітінің басында,
біреу отыр, мен емес?