Азамат Әлібек: «Махаббат деген – осындай болады екен»

Азамат Әлібек – ақын, журналист.  1999 жылдың 8-ші наурызында Түркістан облысы Кентау қаласында дүниеге келген. Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университетінің филология факультетінде білім алған.
Қазіргі таңда «Түркістан Медиа» ЖШС холдингінің меңгерушісі және «Түркістан», «Сауран» газеттерінің редакция меңгерушісі қызметін атқаруда.
Шығармашылыққа жаны жақын жас ақын қалалық, облыстық, республикалық деңгейдегі жыр мүшәйралары мен түрлі әдеби байқауларда жеңімпаз атанған.
Өлеңдері  мен мақалалары мерзімді баспа беттеріне, әдеби порталдарда, ресми сайттарда жарияланып келеді.

– Азамат, әңгімені бала күніңнен бастасақ. Алғаш өлең жазғаның, алғашқы ұстазың, алғаш оқыған кітаптарың, алған әсерің жайлы айтып берші. 
– Жалпы адамның алғашқы тағылымы, тәрбиесі, қабілеттерінің басында мектеп пен ұстаздары тұрады ғой. Өзім мектепте үлгілі оқушылардың бірі болдым. Соның арқасында оқушы кезден-ақ қоғамдық жұмыстарға белсене араластым. Оқушылар президенті де болдым. Ал өлең жазуымның басында қазақ тілінен берген Гүлмира Тасболатова апайым тұр деп айта аламын. Бойымдағы қандай да бір қабілеттің барын байқап, бәйгеге қосып жүретін. Орта сыныптарда алғаш сыныпаралық, мектепаралық мүшәйраларға қатысып жүріп, қалалық байқаулардан бір-ақ көріндім. 7-сыныпта қалалық 70 оқушы қатысқан мүшәйраға қатысып, 2-орын алып келген болатынмын. Сол кезде көріскен, танысқан достар мен құрбылардың әрқайсысы қазір, сан саладан өз орындарын тауып кетті. Содан кейін мектепте де ақын деп ізет көрсете бастады. Менің де бойымда «менен ақын шығады екен-ау» деген сенім пайда бола бастады. 
Гүлмира апай тек «өлең жаз» деп қанаттандырып, бәйгеге қосып қана қойған жоқ. Жасыма сай, әрі талғамды кітаптарды оқуыма да көмектесті. Өзім қай автордың қай шығармасын оқу керек екенін, дәптеріме түртіп алатынмын. Сонда маған ең алғаш сезінбеген күйімді сезіндірген Гүлмира апай сыйлаған кітап Ә.Нұршайықовтың «Махаббат қызық мол жылдары» болатын. Бала шақ – жанымыз бен арымызды кір шалып үлгермеген кездер ғой. Кітапты оқып болған соң біршама уақыт соңындағы трагедияны көтере алмай жылап жүрдім. Бала күнімдегі жанымды салып оқыған кітабым сол болды. Алайда сол балалық шақта оқыған кітап адам жанында мәңгі жаңғырып тұрады екен. Кітаптан алған әсермен жақындарыма, достарыма: «махаббат деген осындай болады екен», - деп кітап бетінен кешкен сезімдерімді әңгімелеп беретінмін. Ол кезде біз үшін махаббат деген – беттен сүю, қолынан ұстау немесе қызды үйіне шығарып салу ғана болып көрінетін еді ғой.
Ең алғашқы оқыған шығармамнан сондай әдемі әсер алуыма себеп болған Әзілхан Нұршайықовтың шеберлігімен қатар, аталған кітапты Гүлмира апайдың өзі мен секілді бала күнінде оқыған екен. Өте ескі кітап болатын. Сол ескі кітапты оқып отырып, өзіме жаңа әлем аштым десем болады. Міне, осылайша әдебиетке деген аяулы аңсар, құмарлық оянды. Жалпы мені поэзияға алып келген сол күннен-күнге сағымға айналып бара жатқан балалық тазалығым деп ойлаймын.
– Сіз үшін өлең деген не?
– Өлең — жүректің сөзі. Яғни, мен оны адамның ішкі сезімдері мен толғаныстарының, асқақ ойлары мен асыл армандарының сөзбен салынған суреті деп түсінемін. Өлең — сезім мен ойдың ырғаққа, әуенге сіңіп, үйлесімділікке айналған түрі деп ойлаймын. Жүрек — адамның ең нәзік әрі терең сезімдерінің көзі. Ол сүйіспеншілікті, қайғыны, қуанышты, үмітті және өмірдің сан түрлі құбылыстарын қабылдайды. Өлең — осы жүректің сырын сөзбен сыртқа шығару, оның тереңдігін тыңдаушыға немесе оқырманға жеткізу жолы. Өлеңде әрбір сөз жүректің түкпірінен шыққандай, оны тыңдаған немесе оқыған адам да сол сезімді өз жүрегінде сезініп, ерекше эйфорияға бөленеді. Яғни, өлең — бұл сөзбен бейнеленген жүректің көрінісі, оның сырын, құпиясын, махаббаты мен қасіретін білдіретін ғаламат дүние. Жүректің сөзі болғандықтан, өлең әрқашан ерекше әсер қалдырады, өйткені ол тек ақылмен емес, жүрекпен, жанмен үндеседі.
Ағылшын ақыны Томас Элиоттың «Поэзия – қанның сияға айналуы» деген керемет сөзі бар. Өлең — адамның рухани қуатын сыртқа шығаратын күш, ол адамның өмірін, жүрегінің тереңдігін, дүниетанымын, сонымен қатар оның қасіреті мен қуанышын бір-бірімен жалғап тұратын көпір. Ол шынында да бойымыздағы қанның сияға айналып, жүрек түкпіріндегі небір құпия сырларды, небір алапат сезімдерді ақтара салатын тылсым құбылыс. Жазылған өлеңнің әрбір шумағы оқырманға не тыңдаушыға жаңа әлемнің есігін ашатын алтын кілт іспеттес. Поэзия – адам жанын тербейтін, үміт пен қайғы, қуаныш пен мұң, махаббат пен ғадауат секілді қайшылықтардан туған сиқырлы дүние.
– Университетте оқып жүрген кезіңде Түркістанда бір топ ақындар шоғыры пайда болды. Сол арқылы Түркістанның өзіндік әдеби ортасы қалыптаса бастады десек болады...
– Әрине Түркістан – Алматы сынды ақындардың қаласы емес еді. Алайда мен әдеби ортаны, әсіресе өзім құралпы қыз жігіттерді түрлі мүшәйралардан, бағдарламалардан көріп таныдым. Өздеріңіз де білесіздер, бұрын «Шабыт» халықаралық фестиваліне ақындар қатысушы еді. Сонда 2014 жылы Батырхан Сәрсенхан «Шабытты» жеңіп алғанда ерекше толқыдым. Себебі, сол кезде Батырхан аға Түркістанда А.Яссауи атындағы ХҚТУ-де оқитын. Сонда әдебиеттің бұлты бізге ауып келе жатыр екен ғой деп ойладым. Кейін өзім де сол универсиетте білім алдым. Университетте жүріп Бақберген Дариға, Еламан Төлеутай, Ғылымнұр Кәдірбай, Арқалық Әмалият, Нұрдәулет Қабасов, Дәурен Тілеухан, Мейір Оразғали, Тілеубек Батыс, Қайсар Бауыржан сынды жігіттермен танысып, өзімізше бір кішігірім орта құрып, «С.Ерубаев атындағы әдеби бірлестік» ашып едік. Бірлестіктің жетекшісі – Роза Есболаева деген ұстазымыз. Бойына жиғанын шәкірттеріне дарыта алатын өте кемеңгер, өте терең ұстаз дер едім. Біздің тұлғалық көзқарасымызды қалыптастыруға, әдеби шығармаларды сюжет үшін ғана оқымай, кәсіби-сыни түрде талдауға үйретті.
Университетте поэтикалық дуэльдер, әдеби кештер өткізіп, өз өлеңдерімізді оқып, бір-бірімізді танып қана қоймай, Түркістан жұртшылығына да өз деңгейімізде таныла бастадық. Енді қазақ әдебиеті үшін үлкен іс тындырып тастамасақ та, Түркістанның әдеби өмірінің әдемі естеліктеріне айналар бір шоғыры, бір буыны бола алдық қой деп ойлаймын.
Ал Қазақстанның түкпір-түкпіріндегі қалам ұстаған замандастармен, аға-әпкелермен жоғарыда айтқанымдай мүшәйра мен әлеуметтік желілер арқылы таныстық. Өзім мүшәйралардан орынға ілінсем, жүлдесінен гөрі, жаңа жер мен замандастарымды көретініме қуанамын. Себебі, ақын қыз-жігіттердің көбі бір-бірін жатырқамайды. Алғаш көріп тұрсақ та, анадан бірге туғандай арқа-жарқа араласып кете алатын, арқаны кеңге салатын, естеліктердің күнтізбесінде қалатын әдемі сәттер сыйлаймыз бір-бірімізге. Әрине, бетпе-бет көріспесек те, желілерден шығармашылығына қанық болатынымыз және бар. Адамның жазу тілінің өзі – өз табиғатының айнасы ғой. 
– Иә, ортаның жеке басқа әсері бөлек. Өзің де білесің, биыл жазушы, журналист, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері марқұм Мархабат Байғұттың туғанына 80 жыл толып отыр...
– Әрине, Оңтүстіктен талай мықты ақын-жазуышылар шықты ғой. Біразын көрдік, біразын көре алмадық. Солардың бірі марқұм Мархабат Байғұт. Мен өзім ол кісімен өте кеш таныстым. Ең алғаш қолыма «Ақтолғай» кітабы түсті. Оқып отырып мықты жазушылар тек Алматыны паналамайды екен ғой деп ойладым. Ол кісінің туған жерге деген сүйіспеншілігі аңқып тұратын әңгімелері, шымшып отырып күлдіретін қышқыл юморы оқырманды бірден іліп әкететін.
Көзі тірісінде оңтүстіктің әдеби-мәдени өміріне оң ықпалын тигізіп, артынан ерген буынға жақсы аға, біздің буынға зиялы ата бола білді. Алдымыздағы сес қылып та, мақтан етіп те көрсете алар біртуар жазушы еді. Одан бөлек, Мархабат атаның отбасы институтына да мықты басшы болғаны сезіледі. Себебі, әке тәрбиесі – ұлы тәрбие ғой. Мархабат Байғұт – ұл-қыздарын да ізгі тәрбиемен өсіргені байқалады. Себебі, қазір олардың бәрі қоғамның бетке ұстар азаматтары болып отыр.
Міне, биыл Мархабат атаның туғанына 80 жыл толады екен. Ендігі оның артында қалған азаматтық істерін дәріптеп, әдеби мұрасын насихаттау, келешекке жеткізу сіз бен біз секілді азаматтардың қолында деп ойлаймын. 
– Бүгінде газет журналистісің. Өзім ағалардан «газет – шығармашылық адамдарының аяғына тұсау, қабілетін бүркейді» дегенді көп естимін. Алайда мен үшін қазір ақын-жазушы үшін газет – нағыз еркін жұмыс секілді. Сеніңше қалай?
– Иә, мен қазір «Түркістан» қалалық-жергілікті газеті мен «Сауран» газетінің редакция меңгерушісімін. Жалпы журналистикаға келуіме себеп болған ақын досым Дәурен Тілеухан десем болады. Әрине қайда да оңай жұмыс жоқ. Әр саланың өзіне тән қызықшылықтары мен қиыншылықтары болады. Ал қызметкер жұмыста қандай да бір еркіндігін сезіне алса, ол тікелей басшыға байланысты деп ойлаймын. Қазір біздің ұжым басшысы, әрі Қазақстан Журналистер одағының Түркістан облысы филиалының төрағасы Мәлік Дәулетов. Ол кісі шығармашылық сапарларымыз бен ізденістеріміздің қай-қайсысына да қолдау танытып жүреді. Содан да болар жұмыс тарапынан ешқандай қысым сезілмейді. Қазір адамдардың бәрі дерлік өзін жайлы сезінген ортада ғана жұмыс істейді ғой деп ойлаймын. Алайда өзімді әлі де мықты журналист болып кеттім деп айта алмаймын. Алда талмай еңбектеніп, тер төгіп, бұл салада да өзіндік қолтаңбамды қалыптастырамын деп сенемін.
– Әрине. Дегенмен еңбек жолың жақсы басталған сияқты. Жақында ғана жыл қорытындыланған кезде Түркістан қаласының «Үздік жас тілшісі» атандың. Құтты болсын! 
– Рақмет! Биыл біздің газеттің 95 жылдық мерейтойы. Осындай бір ғасырға жуық тарихы бар газетке алғашында корректор болып кірген едім. Кейін жай-жай мақала жазып, сұқбат алып тілші болдым. Былтыр қыркүйек айында «Қарашаңырақ» басылымы дейтін жаңа нысанға көштік. Сонда басшымымыз  Мәлік Әлмаханұлы жаңа қонысымызда, жаңа басшылар болсын деп Ғалия Бисейіт дейтін әріптесім газеттің бас редакторы, мені редакция меңгерушісі етіп тағайындаған болатын. Өзің айтқандай, еңбек жолым әдемі басталды. Былтырғы жыл біз үшін жемісті жыл болды. Өңірдегі журналистердің бәрінен бәсім биік демесем де, рухани қаланың «Үздік жас тілшісі» атану мен үшін де, жақындарым үшін де, ұжым үшін де үлкен қуаныш болғаны рас.

Әңгімелескен Сезім МЕРГЕНБАЙ

Ақынның өлеңдері: Азамат Әлібек. Құлап кеттік көңілсіздеу ғасырға